Kasteel Wijchen – een korte geschiedenis

Ondanks zijn keurig renaissance uiterlijk heeft Kasteel Wijchen een lange en roerige geschiedenis achter de rug. Door de eeuwen heen is het kasteel het decor geweest van strijd, van verbannen liefde en koninklijk leven.

9e tot 12e eeuw

Het huidige kasteel van Wijchen heeft voorgangers gehad. Vermoedelijk is het kasteel ontstaan uit een zaaltoren uit ongeveer 1000. De eerste heren van Wijchen zijn vrijwel zeker voortgekomen uit de Oost-Frankische elite. Zij dienen onder de Duitse keizers.

14e tot 17e eeuw

De Van Galens, opvolgers van de eerste heren van Wijchen, bouwen de toren uit tot een echt kasteel. Het krijgt een poort en een binnenplaats. Zij moeten het kasteel echter onder druk van Kleef in 1392 overdragen aan Gelre.

Het kasteel van Wijchen wordt in 1392 voor het eerst in schriftelijke bronnen vermeld. In 1535 wordt ‘de heerlijkheid’ Wijchen verkocht aan de Bronckhorst-Batenburgers. Zij wonen niet lang op het kasteel, Gijsbert en Diederik worden in 1568 door Alva in Brussel onthoofd. Daarna raakt het kasteel voor lange tijd in verval en is het minstens één keer verwoest.

17e eeuw

Op 10 juni 1609 kopen prinses Emilia van Oranje Nassau, dochter van Willem van Oranje Nassau, en haar man don Emanuel van Portugal de heerlijkheid en het kasteel, Huys te Wychen. Bij het Huys horen ook een boerenwoning, twee stukken land, een halve vijver (Wijchens meer) en bosland. De pacht brengt jaarlijks 2.000 gulden op. Om het geheel te bekostigen, spreekt Emilia een deel van haar moeders erfenis (Anna van Saksen) aan en verkoopt ze voor 9.000 gulden haar parelketting.

Het prinselijk paar bouwt op de restanten van de oude burcht een geheel nieuw kasteel in Hollandse renaissancestijl. Hoewel strak opgezet is er alles aan gedaan, onder andere door de arkeltorentjes, om het geheel een kasteelachtig karakter te geven. Vanaf 1614 woont het prinselijk paar en hun acht kinderen ruim tien jaar in het kasteel.

In 1629 overlijdt Emilia. Op dat moment leeft ze gescheiden van Emanuel die aan het hof van Brussel woont. Het kasteel komt in handen van hun kinderen en die verkopen in 1640 alles aan Philips van Nassau, heer van Grimhuizen bij Breda en kleinzoon van Willem van Oranje.

18e tot 20e eeuw

Na in drie verschillende families van hand tot hand te zijn gegaan, komen kasteel en leengoederen in 1771 in het bezit van de Franse familie Osy met de adellijke titel Baron van Osy. Zij vergroten de ramen van het kasteel en in 1799 herbouwt baron Carl d’Osy De oude molen op de Molenberg tot een forse beltmolen.

20e eeuw

In 1903 koopt Jonkvrouw Adriana Wilhelmina van Andringa de Kempenaer uit Den Haag het kasteel met tuin en boerderijen voor 26.850 gulden. In de Sinterklaasnacht van 1906 brandt het kasteel volledig uit door een schoorsteenbrand. Alleen het staande muurwerk blijft gespaard. Meubilair, bibliotheek en kunstschatten vallen allemaal ten prooi aan de vlammen.

De Jonkvrouw wil een villa laten bouwen op de plek van het kasteel, maar ze wordt er toch van overtuigd om het kasteel weer op te bouwen. Al in 1907 wordt het kasteel onder leiding van de Nijmeegse architect F.A. Ludewig volledig gerestaureerd op basis van een uitvoerige beschrijving van het kasteel door de Rijksdienst uit 1903. In 1908 staat Kasteel Wijchen er weer in oude glorie.

Na het overlijden van de kinderloze Jonkvrouw komt het kasteel in 1926 in bezit van haar neven, de familie Van Humalda van Eijzinga. In de crisisjaren ’30 slagen zij er niet in het kasteel te verkopen. Uiteindelijk koopt de Gemeente Wijchen in 1932 op initiatief van burgemeester H.L.J.M. (Henricus) van Rijckevorsel Kasteel Wijchen voor 32.000 gulden. Het kasteel is sindsdien toegankelijk voor alle dorpsbewoners van Wijchen en biedt vanaf 1996 onderdak aan Museum Kasteel Wijchen.

Filmpje Kasteel Wijchen en Emilia voor jonge bezoekers.

Deel dit bericht